حوزه های کاربردی آموزش
الکترونیکی:

الف) مدارس هوشمند

l      مدرسه هوشمند رویکرد جدید آموزشی است
که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامه های درسی، تغییرات اساسی در فرآیند یاددهی و
یادگیJری را به دنبال خواهد داشت. در این رویکرد نقش معلم به عنوان راهنما و نه
انتقال دهنده دانش، نقش دانش آموز به عنوان عضو فعال، خلاق، نقاد و مشارکت جو، به
جای عضوی منفعل و مصرف کننده دانش و نظام ارزشیابی، به صورت فرآیند محور نه نتیجه
محور، تغییر خواهد نمود. مدارس هوشمند تحولی عظیم را در نظام های آموزشی به دنبال
خواهند داشت، به نحوی که دانش آموزان قادر خواهند بود فناوری اطلاعات را در تمامی
زمینه های آموزشی، از جمله مدیریت و برنامه کلاس درسی به کار ببندند.

l      هدف نهایی از فعال نمودن مدارس
هوشمند، تربیت نیروی کاری مجهز به مهارتهای رایانه ای و سواد اطلاعاتی است که
بتوانند نیازهای زندگی در دنیای اطلاعاتی جدید را برآورده کنند. رویکرد مدارس
هوشمند رویکردی جامع و تلفیقی است. از‌ آن جهت "جامع" است که به منظور بـرآوردن
نیـازهای دانـش آمـوزان با روشهای یادگیری متفاوت و استفاده از ابزارهای چندرسانه
ای (بصری، کلامی، شنیداری و عملی) تلاش خواهد شد تا زمینه رشد همه جانبه
استعدادهای دانش آموزان را تدارک ببیند و  به این دلیل "تلفیقی"
است که به جای استفاده ابزاری از فناوری اطلاعات، با تلفیق میان برنامه های درسی و
روش ها و شیوه های یادگیری، نسبت به کارآمد و اثربخش نمودن نظام آموزشی اقدام
گردد. به علاوه مدل های آموزشی مدارس هوشمند شرکت فعالانه دانش آموزان را طلب می
کند.

مدارس هوشمند محیط همکاری و رقابت هستند و مواد آموزشی و
تمرینات جهت بسط این مهارتها در دانش آموزان طراحی شده اند. به عبارت دیگر مدارس
هوشمند شامل اجزای درهم تنیده ای است که به منظور انگیزش حس کنجکاوی دانش آموزان و
مشارکت فعال آنها طراحی شده اند تا با هماهنگ نمودن تلاش دانش آموزان، معلمان و
مدیران در محیطی جامع و تلفیقی، نسبت به برآورده نمودن تمامی نیازهای آموزشی افراد
اقدام نمایند. هدف نهایی از فعال نمودن
مدارس هوشمند، تربیت نیروی کاری مجهز به مهارتهای رایانه ای و سواد اطلاعاتی است
که بتوانند نیازهای زندگی در دنیای اطلاعاتی جدید را برآورده کنند.

l      مدارس هوشمند دارای ویژگیهای زیر
هستند

- یک برنامه آموزشی گسترده که تواناییها و نیازهای متفاوت همه دانش آموزان را
در برمی گیرد.

- فضای آموزشی مناسب و سودمند برای یادگیری

- مشارکت و
حمایت سطح بالای والدین و جامعه

- سناریوی اصلی
مدارس هوشمند، فراتر از صرف تعامل دانش آموزان، با استفاده از آخرین تکنولوژی روز
می باشد. به جای آموزش انفرادی، دانش آموزان  به طور فیزیکی یا مجازی در
تیمها فعالیت می کنند. معلمان نیز به عنوان تسهیل کنندگان فرایند آموزشی فعالیت
کرده و دانش آموزان را در راستای کسب دانش هدایت میکنند. فراگیران فعال، می توانند
با سرعت بیشتری به سمت مطالب جدید و پیچیده تر پیشرفت کنند در حالیکه فراگیرانِ
کندتر تا زمانیکه آمادگی کامل پیدا کنند ادامه می دهند.

l    ب) دانشگاه مجازی

یادگیری الکترونیکی وارد روند کلی آموزش عالی شده است و به
تدریج به عنوان امتیازی اساسی شناخته می شود. هم چنین توجه فزاینده ای به ضرورت
تشخیص کمبودهای ذاتی آموزش عالی که ناشی از اتکای بیش از حد به سخنرانی  و
جذب اطلاعات در نظام فعلی است، معطوف گشته است.

آموزش سنتی دانشگاهی با تالارهای بزرگ سخنرانی و آزمونهای
استاندارد عینی خود، شخصیتی صنعتی پیدا کرده است. سخنرانی اساساً برای بهره مند
شدن از اطلاعات است؛ نه برای تشویق به تفکر انتقادی یا حتی فهم ایده ها. مساله
اصلی در آموزش دانشگاهی دسترسی به اطلاعات نیست. در حال حاضر دسترسی دانشجویان به
اطلاعات بیشتر از حدی است که قادر به مدیریت آن باشند. آنچه مورد نیاز دانشجویان
است و یادگیـری الکترونیـکی آن را ارائه می کند، شیـوه های بهتـر بـرای پـردازش،
دریـافت معنی و خلق مجدد اطلاعات است. شیوه های انفعالی کنونی آموزش عالی برای
انتقال اطلاعات، با توانایی های تعامل و سازاگرایانه یادگیری الکترونیکی در تضاد
هستند.

تکرار یا شبیه سازی شیوه های چهره به چهره آموزش در کلاس درس
دانشگاه، غیر قابل توجیه به نظر می رسند. شبیه سازی فعالیتهای سنتی نه تنها موجب
از بین رفتن فرصت بهبود تجربیات یادگیری می شود، بلکه فقط در مقابل بهره گیری از
ویژگی های عصر جدید یادگیری مقاومت می کند.
 آنچه
مورد نیاز دانشجویان است و یادگیـری الکترونیـکی آن را ارائه می کند، شیـوه های
بهتـر بـرای پـردازش، دریـافت معنی و خلق مجدد اطلاعات است در مطالعه ای درباره کارکرد شناختی و پرسشگری، برتری
آشکار کلمات مکتوب در یادگیری در سطح بالاتر، اثبات شده است. به نظر می رسد چون
دانشجویان زمان بیشتری برای تفکر، صراحت بیشتر و نظم بخشیدن به محتویات و مطالب
دارند، اساتید می توانند پرسش های شناختی مکتوبی در سطح بالاتر مطرح نمایند.

از طرف دیگر، اجتماع غیر همزمان در محیط های آموزش الکترونیکی
دانشگاهی، ذاتاً شرایط تفکر (برسازی) و گفتگو (مشارکت) را فراهم می کنند. چالش پیش
روی استاد این است که بداند چه زمانی باید روی هر کدام از این دو تاکید نماید. در
ابتدای تجربه یادگیری به منظور تثبیت حضور شناختی به ساختار و پشتیبانی قابل توجهی
نیاز داریم. به گونه ای که دانشجویان تصور روشنی از مسولیت های خود در ساختن معنی
داشته به درک چگونگی و چیستی فعالیتها و وظایف یادگیری نائل شوند. آنچه بسیار
ارزشمند است این است که دانشجویان دریابند که علیرغم این که در ابتدا، محتوا،
موضوعات و مساله ها و نیز تا حد زیادی راهنمایی، برای آنها فراهم است، اما در
ادامه راه ضمن طی دوره درسی، از آنها انتظار می رود که به استقلال شناختی و مسولیت
بیشتر دست یابند.

به طور خلاصه ضرورت بهره گیری از امکانات آموزش الکترونیکی
برای برپایی دانشگاههای مجازی را به دو دسته می توان تقسیم کرد:

اول به عنوان راهکاری برای فائق آمدن بر برخی محدودیتهایی که
در تامین نیروی متخصص  و فضای آموزشی وجود دارد؛

دوم مزایایی که در خصوص ماهیت یادگیری
الکترونیکی قابل برشمردن هستند.